Beoefenen tekstschrijvers en boekschrijvers een verschillend vak? Jazeker, maar toch kunnen tekstschrijvers veel profijt hebben van literaire schrijftechnieken.
Vroeger had ik romantische ideeën over schrijvers. Op schaarsverlichte zolderkamers gutste de inspiratie uit hun ganzenveer. Als ware kunstenaars lieten ze hun pen over het papier dansen en feilloos wisten ze hun diepste emoties te vatten in literaire volzinnen.
Boekhouders van de taal
Nee, dan tekstschrijvers. Dat waren de boekhouders van de taal. Ze kenden de regels: stam+t, ’t kofschip en afkortingen als havo en pdf schrijf je met kleine letters. Tekstschrijvers schreven functioneel, informerend. Je moest gewoon makkelijk kunnen begrijpen wat er staat.
Ik chargeer een beetje. En toch lagen tekstschrijven en fictie schrijven voor mij ooit mijlenver uiteen. Inmiddels zie ik de overeenkomsten. Sterker nog, ik zie dat ik een betere tekstschrijver ben geworden doordat ik ook verhalen schrijf. Steeds vaker pas ik fictietechnieken toe in teksten voor opdrachtgevers.
Schrijversvakschool
Vanaf mijn eerste cursus aan de Schrijversvakschool in 2011 kon de zolderkamermythe overboord; met slechts inspiratie en talent kom je als fictieschrijver nergens. Het is een ambacht: het gaat om het beheersen van technieken en hoe meer je oefent, hoe beter je wordt. Bovendien is fictie schrijven net als tekstschrijven vooral een kwestie van eindeloos schaven.
Toen ik het ambachtelijke van fictie schrijven eenmaal had ontdekt, kreeg ik er veel plezier in. Ik volgde meer schrijfcursussen, ging meedoen aan wedstrijden en in 2013 werd mijn eerste verhaal gepubliceerd. Pas later zag ik de link met mijn betaalde tekstklussen.
Nieuwsgierigheid opwekken
Wat willen zowel boekschrijvers als tekstschrijvers? Dat hun teksten worden gelezen. En wanneer heb je zin om verder te lezen? Als je nieuwsgierigheid is gewekt, als je wilt weten hoe het afloopt. Wat ik leerde van verhalen schrijven: met het prikkelen van zintuigen en emoties wek je die nieuwsgierigheid eenvoudiger op dan met kennis. Mede daarom onthouden we verhalen veel beter dan droge informatie.
Eindelijk een hondje
Deze wetenschap wordt al tientallen jaren toegepast, bijvoorbeeld in gedragscommunicatie. Denk aan de SIRE-reclame uit 1985: ‘Dankzij dat veel te korte lontje, heb ik nu eindelijk een hondje.’ Iedereen vanaf een zekere leeftijd kent hem nog. En de boodschap ook. Het is een miniverhaaltje en veel krachtiger dan ‘vuurwerk is gevaarlijk’.
Verhaaltechnieken
Ik leerde in de loop der jaren allerlei verhaaltechnieken die mij helpen bij mijn tekstwerk. Een heel eenvoudige is bijvoorbeeld dat teksten meer gaan leven als je woorden gebruikt die de lezer vóór zich kan zien. Niemand krijgt een beeld op zijn netvlies bij het woord ‘voorziening’. Ik leer ambtenaren dus om in plaats van ‘groenvoorziening’ het woord ‘plantsoen’ te kiezen. En niet ‘in de openbare ruimte’ te schrijven, maar ‘op straat’.
Zelfs de gemiddelde beleidstekst wordt een stuk beter leesbaar met een paar goede anekdotes. Wij tekstschrijvers produceren misschien geen romans, maar de scheidslijn tussen beide ambachten is voor mij inmiddels behoorlijk vervaagd.
Slavernijverleden
In mijn mooiste opdrachten komen tekstschrijven en creatief schrijven zelfs volledig samen. Zo schreef ik voor de gemeente Amsterdam een publieksboek over het slavernijverleden van de stad. Het mooiste compliment kreeg ik van een leraar op een middelbare school in de Bijlmer: ik had zijn leerlingen aan het lezen gekregen. Het waren de verhalen van hun voorouders; een geschiedenisles die ze voor altijd bij zal blijven.
Tips voor schrijfcursussen
Schaven aan je schrijftechniek zonder meteen weg te zweven in zolderkamerromantiek? Er zijn tenminste twee cursussen aan de Schrijversvakschool die ik je van harte kan aanbevelen. Wil je vooral (beter) leren sleutelen, dan is de schrijftraining een goede optie. Die focust op het oefenen van literaire technieken in korte opdrachten. Heb je grotere plannen, dan is de cursus verhalende non-fictie een aanrader. Daarin leer je aan de hand van een eigen schrijfproject hoe je ware feiten omzet in een goed verhaal.
Afbeelding van Lutz Peter via Pixabay
