Veertien jaar geleden kwam ik in mijn werk voor een ethisch dilemma te staan. Sinds het aantreden van het kabinet-Schoof vraag ik het me opnieuw regelmatig af: welke overheidsopdrachten zou ik weigeren? Het interne debat tussen de koopman en de dominee.
Het was in de zomer van 2011. Ik werkte nog niet als tekstschrijver, maar als woordvoerder in het Amsterdamse stadsdeel Oost. Mijn collega was op vakantie en ik nam de woordvoering van ‘haar’ wethouder waar. Precies toen werd een vervallen pand gekraakt dat al vier jaar leegstond. De krakers wilden er een sociaal-cultureel centrum van maken voor de buurt. Mijn hart juichte; al sinds mijn studententijd droeg ik de kraakbeweging een warm hart toe.
Kraken is strafbaar
Maar de wethouder had hier een andere kijk op: ‘Ik ga aangifte doen, maak jij een persbericht?’ En zo stond ik een dag later aan Het Parool uit te leggen dat kraken strafbaar is, met nog wat argumenten erbij als ‘onveilig’ en ‘niet geschikt als ontmoetingsplek’. Dat voelde behoorlijk onprettig. Maar ja, ik had ook gewoon een hypotheek die betaald moest worden.
Sinds 2016 ben ik zelfstandig tekstschrijver, en ik werk nog steeds vooral voor de Nederlandse overheid. Mijn hart ligt nou eenmaal bij de publieke zaak. Maar het aantreden van het kabinet-Schoof zette me opnieuw aan het denken. Zouden er nu opdrachten voorbijkomen waarbij ik een ethische grens zou moeten trekken? Beleid waar ik niet aan mee wil werken?
Het ministerie van Schoof
Afgelopen zomer werd ik benaderd door een communicatiebureau. Had ik interesse in een spoedopdracht voor Algemene Zaken? Het ministerie van Schoof zelf dus. De bordesfoto was nauwelijks een paar weken oud en daar had je het al: zou de discussie tussen de dominee en de koopman dan nu al losbarsten?
De opdracht bleek volstrekt apolitiek. De Rijkshuisstijl was vernieuwd en alle teksten over het gebruik ervan moesten worden aangepast. En nee, het Rijkswapen met het koninklijk blauw was niet vervangen door een swastika. Opgelucht zei ik ‘ja’ en zo werkte ik vlak na het aantreden van het nieuwe kabinet meteen weer een maand lang voor het Rijk.
Principiële bezwaren
En toch sluit ik niet uit dat ik in deze tijd daadwerkelijk voor een moreel dilemma kom te staan. Natuurlijk ben ik het wel vaker niet eens met beleid, maar wanneer komen er principiële bezwaren om de hoek kijken? Laat ik een voorbeeld geven: als het ministerie van Asiel en Migratie een publieksvriendelijke versie wil van de noodmaatregelenwet, mij niet bellen. Dan eet ik liever een boterham minder. Maar er is natuurlijk altijd een grijs gebied.
Het blijft voorlopig nog een gedachtenexperiment. Ik werk op dit moment aan een prachtig boekje over de migratiegeschiedenis van de stad Amsterdam. Geen dilemma te bekennen. Maar er is in deze tijden veel aan het schuiven. Grenzen worden opgerekt. Voor het eerst voelt de publieke zaak minder neutraal.
Hou ik mijn rug recht als het erop aankomt? Daar denk ik de laatste tijd vaak over na.
