Hoe word je tekstschrijver? En: hoe is het om tekstschrijver te zijn? Of ik daar wat over wilde vertellen aan een groep Amsterdamse masterstudenten. En zo ging ik terug naar de universiteit. In mijn persoonlijke jaarverslag over 2016 scoort die bijeenkomst hoog.
Hartje stad, een betonnen jaren 70-complex, gangen waar het krioelt van studenten en dan zo’n (sorry UvA) obscuur zaaltje zonder ramen, volgepropt met tafels en stoelen. Ik ging terug naar mijn studententijd. Dat was best confronterend. Ik zag mezelf staan. Licht grijzend, 58. In hun ogen ongetwijfeld een man van middelbare leeftijd. Ik zag hen zitten: jongelui van een jaar of 22. In mijn ogen generatiegenoten. Dát voelen, en tegelijk weten dat waar zij het breiwerkje opzetten, ik langzamerhand toch aan afhechten begin te denken, dat is raar. Op zijn minst.
Ik had de professor gewaarschuwd: als het gaat om theorievorming moet je niet bij mij zijn. Gelukkig was theorie nu niet nodig. Ik moest feedback geven op hun teksten en vragen beantwoorden. Twee vragen brandden op ieders lip: hoe is het om tekstschrijver te zijn en hoe wórd je tekstschrijver? Het leek ze namelijk wel wat.
Nog niet zo lang geleden zou ik hen verteld hebben over de vrijheid die je hebt. Vrijheid in hoe je het aanpakt. Vrijheid in waar en wanneer je werkt. Vrijheid in keuze van opdrachtgevers en onderwerpen. Inmiddels weet ik dat tegenwoordig een beetje professional die vrijheid ook binnen een “gewone” dienstbetrekking heeft. En bovendien: het betreft de randvoorwaarden.
De kern van het vak is toch dat je al schrijvend woorden zoekt voor een ander. Dat is eigenlijk best intiem. En zo beleef ik dat ook. Je bent woordvoerder en penvoerder. Je moet je verplaatsen in de ander. Niet jouw verhaal telt, maar dat van de ander. Je moet totaal onredelijke correcties doorvoeren. Je moet buffer kunnen zijn tussen de degene die je hebt geïnterviewd en je opdrachtgever. En je moet soms woorden als ‘optimaal’ gebruiken, of ‘stakeholder’.
Dus zo is het om tekstschrijver te zijn. Je mag de hele dag heerlijk schrijven, maar het is wel andermans verhaal. En hoe je het wordt? Er is geen opleiding voor. Misschien is het wel net als met wijn: als je zorgt voor goede druiven, voldoende tijd en de juiste omstandigheden komt het vanzelf goed. Misschien moet je een zekere leeftijd hebben om dat ego opzij te kunnen zetten. Of, om met een collega te spreken die onlangs zijn vervroegde pensionering aankondigde: ‘Het voelde soms alsof we een gen gemeen hebben dat ons voorbestemt om tekstschrijver te worden’. Precies. Tekstschrijver word je niet. Dat ben je.
