Op Onzetaal.nl ontdekte ik bij toeval de jaarwoordgenerator. Leuk bedacht: een tool waarmee je kan zien welk woord in welk jaar aan de Nederlandse taal werd toegevoegd. Ik vulde mijn geboortejaar 1982 in. ‘No-nonsensebeleid’ kwam eruit rollen, een term verwijzend naar het beleid van het kabinet Lubbers om de Nederlandse economie weer uit het slop te halen.
Engelse ziekte
Vraag enkele mensen om je heen eens om deze term op te schrijven. Ik durf met zekerheid te zeggen dat je behoorlijk wat keren ‘no nonsense beleid’ terug zult krijgen. En ook bij een woord als kinderopvangtoeslagaffaire kun je er gif op innemen dat er een spatie of wat te veel in zal staan. In coronatijd hadden we naast covid trouwens ook veel te maken met deze ‘Engelse ziekte’. Wat denk je van anderhalve [spatie] meter [spatie] samenleving, thuis [spatie] quarantaine, gezichts [spatie] masker… Het verkeerde spatiegebruik leek bijna besmettelijker dan het virus zelf.
Rood kringeltje
Kijk, wij tekstschrijvers weten natuurlijk dat een belangrijke basisregel van de Nederlandse spelling is dat je samenstellingen aan elkaar schrijft. Maar in teksten die ik mag redigeren zie ik het veel én vaak misgaan. In mijn werk voor de foodretailsector – ja, ook dit schrijf je als één woord – kom ik veel samengestelde woorden tegen. Denk aan rodewijnsaus, kip-avocadosandwich of paddenstoelenravioli. En ook het medewerkerstevredenheidsonderzoek gaat bijna nooit goed; zelfs Word zet er een rood kringeltje onder terwijl ik dit typ.
Eigenwijze opdrachtgevers
Dat het misgaat, dat snap ik. Maar regelmatig krijg ik ook een tekst terug van een opdrachtgever waarbij hij – heel eigenwijs – tóch weer die spatie heeft toegevoegd. Juist waar ik ‘m had weggehaald. Misschien niet gek, want versemaaltijdschap leest best vreemd (maar aan de andere kant: verse-maaltijd-schap oogt ook niet heel lekker). Toch kun je dit tackelen. Vaak plaats ik in tekstversie 1 al een opmerking: ‘Ja, dit schrijf je echt aan elkaar’. Een beetje bijdehand? Misschien. Maar het werkt wel.
Ultralange samenstelling
Ik hou ervan, van die heerlijk lange (Scrabble)woorden. Afgelopen kerst ontdekten we nog een gezelschapsspel waarin zo’n ultralange samenstelling geweldig goed van pas komt: Codenames Duet. Dit coöperatieve spel daagt teams uit om hun brein op taalkundig vlak creatief aan het werk te zetten. En ook hier kwam het aardig wat keren voor dat een medespeler reageerde met: ‘Maar dat is toch niet één woord…?’
Afschaffen dan maar?
Als zoveel mensen er zo’n moeite mee hebben, moeten we dan uiteindelijk nog wel vasthouden aan deze taalregel? Ik pleit zeker niet voor afschaffen, want op wat voor manier maak je dán het verschil tussen het volle melkpak of het vollemelkpak? En ook al hebben we de Engelsen niet aan onze zijde, de Duitsers zijn het wél met ons eens, gezien hun Rotweinsoße en Mitarbeiterzufriedenheitsstudie. Plus, als we samenstellingen afschaffen, hoe moet ik dan al die potjes Wordfeud en Codenames winnen?
Op Onzetaal.nl vind je een mooi overzicht (onderaan de pagina) met verschillende soorten samenstellingen. En wie wil gniffelen om leuke foutjes kan terecht op Twitter.
Foto: Anna Pelzer via Unsplash
