‘Ben jij toevallig Felix van de Laar? Want je praat net zoals je schrijft’, zei een man in een restaurant aan het belendende tafeltje.
Ik zat mijn vriendin te vertellen over het wereldcongres van de sociologie waar ik net van terug was. Het moest iemand wezen die een abonnement had op het maandblad van de subfaculteit waarvan ik twee jaar lang hoofdredacteur was geweest. Hoeveel stukken had hij van mij gelezen? En dan mijn persoonlijke stijl kunnen herkennen aan iemand die hij dingen hoort vertellen, iemand die hij dus nooit in levenden lijve had ontmoet! Ik beschouwde het toen, en nog steeds, als ongeveer het grootste compliment dat ik als schrijver kon krijgen.
Nu lees ik De geniale vriendin van Elena Ferrante en wat kom ik daar in een passage tegen? De ik krijgt (eindelijk) een brief van die geniale vriendin van haar; ze heeft haar vanaf een vakantieadres een maand lang elke dag een brief geschreven zonder antwoord te krijgen. Die ene brief blaast haar compleet van haar sokken. Minder vanwege de inhoud, maar vooral vanwege de stijl: direct, alsof de vriendin rechtstreeks tot haar spreekt. En compleet van haar sokken: want ze realiseert zich dat ze zelf in haar eigen brieven een mooischrijfster is geworden, ze had elke dag weer fraaie zinnen gemaakt zonder dat ze iets te vertellen had. Het lukt haar nu niet eens meer – óók omdat ze empathisch wil reageren op de dramatische inhoud van de brief van de vriendin – om een brief van hetzelfde kaliber terug te schrijven.
Schrijven zoals je spreekt – of dat een kwaliteit is hangt natuurlijk ook af van hoe overtuigend en meeslepend je spreekt. Maar heel vaak heb ik klanten geadviseerd: doe nou eens net alsof je het in de kroeg tegen een paar vrienden vertelt, dat interessante verhaal van je. En dat op papier, klaar.
P.S. Ferrantes titel zet de lezer op het verkeerde been, die verrassing komt op het einde.
