Zet vaker een punt. Of: hoe lang mag een zin zijn?

Onlangs ontving ik van Overheid.nl een ‘Bericht over uw Buurt’. De lezer kon op de titel van het bericht klikken voor meer informatie. Dat wil zeggen, als hij daar nog zin in had na het lezen van die titel. Want die luidde:

Definitief verkeersbesluit van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amsterdam met regels over het aanscherpen van de milieuzone voor dieselpersonen- en bedrijfsauto’s naar emissieklasse 5 of hoger per 1 januari 2025 (Definitief verkeersbesluit aanscherping milieuzone dieselpersonen- en bedrijfsauto’s Amsterdam 2025).

Vooropgesteld: de bedoeling is goed. Via Berichten over uw Buurt informeert de overheid burgers over zaken die spelen in hun directe omgeving. Het gaat bijvoorbeeld om aangevraagde en verleende vergunningen, bouwplannen en wijzigingen in plaatselijke regels. Dat lijkt mij een mooie geste. Wel vraag ik me af wie je bereikt met dit soort titels. Ik begrijp best dat de formulering van zo’n verkeersbesluit nauw luistert, maar het ontgaat me waarom de aankondiging ervan een zin is die vier regels beslaat.  

Pareltje

Nog zo’n pareltje uit een ander recent Bericht over uw Buurt (een zin uit het bericht zelf):

‘Bij besluit van 4-6-2024, verzonden op 4-6-2024, heeft het dagelijks bestuur van de Vervoerregio Amsterdam een omgevingsvergunning voor de beperkingengebiedactiviteit met betrekking tot een lokale spoorweg verleend voor de locatie ter hoogte van kruispunt Molukkenstraat – Insulindeweg, die geldt voor de periode van 10-6-2024 tot 14-6-2024.’

Dit soort lange zinnen zie ik veel voorbijkomen in overheidsteksten – alle Direct Duidelijk Brigades ten spijt. Ik durf zelfs de stelling aan dat als alle ambtenaren (en zakelijke schrijvers in het algemeen) vaker een punt zetten, veel teksten daarvan direct opknappen. Dus ook als er verder geen verbeteringen in worden aangebracht. Idealiter denkt een schrijver natuurlijk na over wie zijn lezers zijn en wat de hoofdboodschap van de tekst is, welke bewoordingen daarbij passen en wat een geschikt communicatiekanaal is. Maar de uitkomsten van dat denkproces zijn minder makkelijk toe te passen. Dus geef ik cursisten in al mijn schrijftrainingen als absolute minimum mee: hak eens een zin in tweeën. Of in drieën.

10 woorden? Of 20?

Hoe lang mag een zin dan zijn? Schrijvers van B1-teksten (teksten die voor 95 procent van de Nederlanders begrijpelijk zijn) zullen waarschijnlijk zeggen: 10 woorden. Wie voor een klein en hoogopgeleid publiek schrijft, denkt misschien aan rond de 20 woorden per zin. Zit de ideale lengte ergens hiertussen? Nou nee. Een heel simpele regel is niet kwantitatief, maar kwalitatief: beperk je tot één boodschap per zin. Punt.

Tang eruit

Toepassing van deze doodsimpele regel voorkomt vanzelf een ander terugkerend probleem in zakelijke teksten: de tangconstructie. Dat is het fenomeen waarbij woorden of zinsdelen die bij elkaar horen, ver uit elkaar staan. Je kunt er donder op zeggen dat in het bericht over het verkeersbesluit een tangconstructie voorkomt. En ja hoor, daar is ie:

‘De aanscherping van de milieuzone voor dieselpersonenauto´s naar emissieklasse 5 of hoger gaat, in afwijking van wat hierover in het ontwerpverkeersbesluit is aangegeven, ook gelden voor dieselbedrijfsauto´s.’ 

Bij één boodschap per zin verdwijnt de tang bijna automatisch. Dan wordt het: ‘De aanscherping van de milieuzone voor dieselpersonenauto’s naar emissieklasse 5 of hoger gaat ook gelden voor dieselbedrijfsauto’s. Dit in afwijking van wat hierover in het ontwerpverkeersbesluit is aangegeven.’

Nog steeds heb ik als lezer vragen, maar ik begrijp wel sneller de kern van dit tekstje. Die luidt dat als ik voor mijn tekstbureau een dieselbedrijfsauto wil aanschaffen, die auto in een net zo hoge emissieklasse moet vallen als die voor dieselpersonenauto’s.

Makkelijker kunnen we het niet maken

Tekstschrijven is zo simpel. Of, zoals ik cabaretière Brigitte Kaandorp eens het gemak van haar beroep hoorde toelichten: ik begrijp niet dat er nog mensen bij de Hema werken.  

Foto: Baiajaku via iStock