Vragen bedenken, een mooi gesprek houden en een prachtig artikel schrijven. Dat vinden wij tekstschrijvers fantastisch om te doen. Maar die ene tussenstap, het verwerken van het interview, die kunnen we missen als kiespijn. Lang leve transcriptiesoftware. Of is ouderwets meeschrijven (of -typen) soms toch een betere optie?
Geef het nog een jaar en we kunnen na het houden van een interview rustig achteroverleunen terwijl AI er een sprankelend verhaal van maakt. Gaat dat gebeuren? Zeker weten. Moeten we het willen? Geen idee. Hoe dan ook, tot die tijd werken interviews zichzelf niet uit. Typen of tapen, dat is de vraag. Ofwel: schrijf of typ je mee tijdens het gesprek of neem je het op en werk je het ‘bandje’ later uit?
Opnameschroom
Interviews opnemen, ik heb het zelf lange tijd geweigerd te doen. Toestemming vragen, de hele zaak moeten terugluisteren, geconfronteerd worden met je eigen stem, niet vergeten de opnamen te wissen als het artikel af is… Liever schreef ik mee, ja, ouderwets met de hand. Waarbij onmiddellijk uitwerken dringende noodzaak was: een uur later kon ik al amper meer chocola maken van mijn eigen krabbels. Inmiddels is mijn schroom om gesprekken op te nemen allang verdwenen. Zeker met de tools die beschikbaar zijn, heeft het toch een aantal voordelen.
Tachtig soorten huiduitslag
Het lekkere van een interview opnemen, vind ik dat ik niet hoef te multitasken en ik me volledig op het gesprek kan concentreren. Het interview wordt spontaner, doordat ik makkelijker vervolgvragen kan bedenken. Een groot voordeel vind ik ook dat je alles ‘op tape’ hebt en je jouw gesprekspartner letterlijk kunt citeren. “Ik krijg tachtig soorten huiduitslag van brakke software die ook nog eens zo lek is als een vergiet met een extra gat erin.” Zo’n citaat typeert de spreker, maar zie het maar eens letterlijk mee te krijgen, terwijl je aan het typen bent.
Nooit meer interviews terugluisteren
Tot voor kort was de transcriptie-ellende de grootste hindernis bij het uitwerken van opgenomen interviews. Het terugluisteren en uittypen kost je zo drie tot vier keer meer tijd dan dat het gesprek heeft geduurd. Ook de saaie passages en de talloze versprekingen, aarzelingen en stopwoordjes moest je nog een keer ondergaan om maar niets te missen.
Gelukkig wordt transcriptiesoftware steeds beter, met op dit moment het Deense Good Tape als summum (gratis te gebruiken voor 3 opnames per maand, 15 euro per maand voor veel meer functionaliteit). Het kan overweg met Nederlands, voegt tijdmarkeringen toe zodat je snel iets na kunt luisteren, weet verschillende sprekers te identificeren en gaat zorgvuldig om met ieders privacy. De resultaten zijn niet foutloos en je moet je bij het nalezen door veel ruis heen worstelen (“OK, top, bedankt, ja, ja, fijne dag, fijne dag, jij ook, daag, daag.”), maar het scheelt je uren werk. En geloof maar dat dit soort software – ook hier is AI het toverwoord – de komende tijd nog veel beter wordt.
Tapen én typen
Altijd opnemen en nooit meer meeschrijven, het lijkt een no-brainer. Toch kies ik er soms voor om wél mee te typen – niet te schrijven. Soms heb je een niet te lang interview dat je al pratend al bijna helemaal kunt uittikken. De transcriptiefase sla je dan lekker over. Een groot voordeel vind ik ook dat afdwalen tijdens het gesprek niet mogelijk is als je meetypt. Daarom gebruik ik vaak een combinatie van de twee. Met de app AudioNote op mijn telefoon of laptop neem ik het gesprek op, terwijl ik in de app trefwoorden typ waarbij het tijdstip automatisch verschijnt. De zaak door Good Tape halen, kan dan altijd nog, maar vaak is dat niet meer nodig.
Tot slot nog een paar onmisbare tips:
- Controleer ALTIJD de geluidskwaliteit. Houd vanaf het begin in de gaten of de metertjes van je opnameapparaat of -software goed uitslaan, vooral bij het geluid van je gesprekspartner(s). De zekerheid van een opname is geweldig, totdat je er twee weken na het interview achter komt dat alleen jouw vragen hoorbaar zijn.
- Verwerk de notities direct na het interview. Als er fouten in het transcript zitten of woorden ontbreken, kun je nog uit je geheugen putten.
- Markeer belangrijke passages, zodat je niet eindeloos heen en weer hoeft te scrollen door het transcript en de essentie sneller terugvindt.
Afbeelding van Vika Strawberrika via Unsplash
Meer dan dertig jaar geleden besloot ik als beginnend journalist een interview op te nemen. Het gesprek was met de toenmalige voorzitter van de VEB voor een groot artikel in een magazine voor beleggers. Ik was best zenuwachtig en dacht dat zo’n voicerecorder wel professioneel zou overkomen. Gelukkig kon ik het meeschrijven niet laten. Toen en nu nog steeds helpt het mij juist om mijn gedachten te ordenen, te kanaliseren en het gesprek te voeren. Terug op de redactie brak het cassettebandje bij het afspelen van het gesprek… Sindsdien neem ik eigenlijk niets meer op en vertrouw ik op mijn aantekeningen. In jouw voorbeeld, met sleutelwoorden als: huiduitslag, brakke software, vergiet, haal ik in mijn hoofd het verloop van het gesprek weer terug. Maar misschien toch eens good tape uitproberen (-: Nooit te oud om te experimenteren en ik het ook eens een keer mijn notitieblok laten liggen…
Ik schrijf (met vulpen) en laat soms een opnameapparaat meelopen. In mijn aantekeningen zet ik dan de tijdsmarkering erbij. Zelden luister ik de opname terug, maar het geeft een prettig gevoel dat het zou kunnen. Soms laat ik een interview uittypen, door een speciaal bureau en de laatste tijd ook via Good Tape. Het schrijven van een artikel gaat dan niet per se sneller: het kost me dan meer moeite om afstand te nemen van de uitgesproken tekst en dit te vertalen tot een lekker leesbaar verhaal.