Een talig mens stopt nooit met lezen. Ook niet tijdens een weekje wandelen in de Wicklow Mountains. Het was heerlijk: inspannend én ontspannend. Toch lukte het niet om mijn hoofd helemaal leeg te maken. De tekst van de routebeschrijving zat me danig in de weg.
De Wicklow Way is een langeafstandsroute in de heuvels ten zuiden van Dublin. De route is vrij goed te volgen op een wandelkaart en onderweg staan paaltjes waarop gele mannetjes met rugzak de richting aangeven. Daarnaast hadden we per dag een routebeschrijving. Keurig geplastificeerd en daarmee bestand tegen het Ierse klimaat. Dat was dus goed geregeld. Minder tevreden was ik over het taalgebruik: er was soms geen touw aan vast te knopen. Woorden maakten het zelfs nodeloos ingewikkeld.
Verdwaald in de wandelinstructies
De hoofdbrekens over de tekst werden veroorzaakt door de knullige vertaling: bergop gaan voor 300m naar een linkse bocht ondertekend Mangan Lane. Maar er mankeerde nog wel meer aan de beschrijving. Er werd kennis verondersteld die doorsnee wandelaars uit het buitenland niet hebben. Hoe kan ik aan een rijtje naaldbomen zien dat dit de rand van het Shielstown Forest is, waar ik vooral de afslag niet mag missen? Hoe ziet een oeroud Keltisch fort er eigenlijk uit? Was dat die zandheuvel die we net passeerden? Al met al was het een heel gepuzzel om woorden en kaart te laten matchen. Niet handig als je met wapperende regencape boven op de Scarr Mountain staat.
Tips voor instructieve teksten
Mopperen op het slechte taalgebruik van de routebeschrijving is makkelijk. Zinvoller is het om te bedenken hoe het dan wél had gekund. Terwijl ik de ene voet voor de andere zette, bedacht ik deze tips voor het schrijven van instructieve teksten. Handig voor routebeschrijvingen, maar ook te gebruiken voor informatieve websites en lesmateriaal.
- Bedenk voor wie je de tekst schrijft. Wat weten de lezers al? En vooral: wat is voor jou vanzelfsprekend maar niet voor de mensen die je instructie gaan gebruiken.
- Geef duidelijk aan waar een stuk tekst bij hoort. In onze routebeschrijving was een kilometeraanduiding bijvoorbeeld handig geweest.
- Structureer de tekst met heldere tussenkopjes. Dan kan de lezer snel de weg terugvinden in de woordenbrij.
- Gebruik ook beeld of symbolen. Bijvoorbeeld icoontjes die aangeven wat voor soort tekst dit is: aanwijzingen over de route of achtergrondinformatie.
- Prachtig proza is hier niet nodig. Beperk je tot praktische aanwijzingen en opsommingen.
- Wees consequent in de opmaak. In het foute voorbeeld was een cursieve tekst de ene keer een belangrijke waarschuwing om niet te verdwalen en de andere keer een verhaal over een mijnwerkersdorpje langs de route.
- Storytelling is leuk. Toch had ik onderweg niet zo’n zin in lappen tekst; het uitzicht was al mijn aandacht waard. Het verhaal over J.B. Malone, de initiatiefnemer van dit wandelpad, smaakte ’s avond in de pub bij een pint Guinness des te beter.
Heb je nog meer tips voor routebeschrijvingen en andere instructieve teksten? Zet ze hieronder bij de reacties.
En krijg je na dit blog zin in een wandelvakantie over de Wicklow Way? Laat je niet tegenhouden. Trek de stoute wandelschoenen aan en ga. Turas maith!
Die geautomatiseerde vertalingen zie je helaas vaak. Jammer dat mensen niet de moeite nemen om er even een native speaker of tekstschrijver naar te laten kijken. Het kromme taalgebruik leidt inderdaad af van de boodschap.
Ja kromme vertalingen zijn irritant. Maar ik denk dat er ook in de oorspronkelijke taal het nodige mis was met deze routebeschrijving.