Op Onzetaal.nl ontdekte ik bij toeval de jaarwoordgenerator. Leuk bedacht: een tool waarmee je kan zien welk woord in welk jaar aan de Nederlandse taal werd toegevoegd. Ik vulde mijn geboortejaar 1982 in. ‘No-nonsensebeleid’ kwam eruit rollen, een term verwijzend naar het beleid van het kabinet Lubbers om de Nederlandse economie weer uit het slop te halen.
Engelse ziekte
Vraag enkele mensen om je heen eens om deze term op te schrijven. Ik durf met zekerheid te zeggen dat je behoorlijk wat keren ‘no nonsense beleid’ terug zult krijgen. En ook bij een woord als kinderopvangtoeslagaffaire kun je er gif op innemen dat er een spatie of wat te veel in zal staan. In coronatijd hadden we naast covid trouwens ook veel te maken met deze ‘Engelse ziekte’. Wat denk je van anderhalve [spatie] meter [spatie] samenleving, thuis [spatie] quarantaine, gezichts [spatie] masker… Het verkeerde spatiegebruik leek bijna besmettelijker dan het virus zelf.
Rood kringeltje
Kijk, wij tekstschrijvers weten natuurlijk dat een belangrijke basisregel van de Nederlandse spelling is dat je samenstellingen aan elkaar schrijft. Maar in teksten die ik mag redigeren zie ik het veel én vaak misgaan. In mijn werk voor de foodretailsector – ja, ook dit schrijf je als één woord – kom ik veel samengestelde woorden tegen. Denk aan rodewijnsaus, kip-avocadosandwich of paddenstoelenravioli. En ook het medewerkerstevredenheidsonderzoek gaat bijna nooit goed; zelfs Word zet er een rood kringeltje onder terwijl ik dit typ.
Eigenwijze opdrachtgevers
Dat het misgaat, dat snap ik. Maar regelmatig krijg ik ook een tekst terug van een opdrachtgever waarbij hij – heel eigenwijs – tóch weer die spatie heeft toegevoegd. Juist waar ik ‘m had weggehaald. Misschien niet gek, want versemaaltijdschap leest best vreemd (maar aan de andere kant: verse-maaltijd-schap oogt ook niet heel lekker). Toch kun je dit tackelen. Vaak plaats ik in tekstversie 1 al een opmerking: ‘Ja, dit schrijf je echt aan elkaar’. Een beetje bijdehand? Misschien. Maar het werkt wel.
Ultralange samenstelling
Ik hou ervan, van die heerlijk lange (Scrabble)woorden. Afgelopen kerst ontdekten we nog een gezelschapsspel waarin zo’n ultralange samenstelling geweldig goed van pas komt: Codenames Duet. Dit coöperatieve spel daagt teams uit om hun brein op taalkundig vlak creatief aan het werk te zetten. En ook hier kwam het aardig wat keren voor dat een medespeler reageerde met: ‘Maar dat is toch niet één woord…?’
Afschaffen dan maar?
Als zoveel mensen er zo’n moeite mee hebben, moeten we dan uiteindelijk nog wel vasthouden aan deze taalregel? Ik pleit zeker niet voor afschaffen, want op wat voor manier maak je dán het verschil tussen het volle melkpak of het vollemelkpak? En ook al hebben we de Engelsen niet aan onze zijde, de Duitsers zijn het wél met ons eens, gezien hun Rotweinsoße en Mitarbeiterzufriedenheitsstudie. Plus, als we samenstellingen afschaffen, hoe moet ik dan al die potjes Wordfeud en Codenames winnen?
Op Onzetaal.nl vind je een mooi overzicht (onderaan de pagina) met verschillende soorten samenstellingen. En wie wil gniffelen om leuke foutjes kan terecht op Twitter.
Foto: Anna Pelzer via Unsplash
De invloed van het Engels is inderdaad één van de oorzaken van foutief spatiegebruik. Andere oorzaken zijn pogingen om een lang woord makkelijker leesbaar te maken en om online beter vindbaar te worden. Wat ik daarvan vind? Ik ben er nog (steeds) niet helemaal uit.
Mijn jaarwoord is Sammy (ik ben van 1966). Daar word ik dan wel weer een beetje opstandig van, want Sammy is een eigennaam, niet zozeer een woord, vind ik.
Die vindbaarheid online is inderdaad ook een interessante qua oorzaak, Wilma.
Verder zie ik het ook op (food)verpakkingen en billboards. En dat snap ik wel, al die afbreekstreepjes staan vaak heel lelijk, dus visuele/typografische oplossingen keur ik dan ook goed 😉
Sinds wanneer wordt door Word bepaald hoe je in Nederland een tekst dient te schriven?
Het is maar goed dat we dat als tekstschrijvers Word inderdaad niet als uitgangspunt nemen 😉
Wat leuk die jaarwoordgenerator. Ik ben van het jaar van het woonerf.
Wonen is een van mijn specialiteiten, zou dat aan mijn geboortejaar 1964 liggen?
In die sector is ook altijd gedoe met spaties: sociale huurwoningen met spatie, vrijesectorwoningen zonder. En bedrijfsonroerendgoed één woord, ondanks het kringeltje van Word.
Mijn bron van ergernis is de buurtapp Nextdoor. Geen hoofdletters, spaties overal, spelfouten. Iemand die zichzelf aanprijst als Huis Schilder bijvoorbeeld.