“Mensen om me heen zeggen: je moet focussen. Nou, ik focus op een betere wereld!” Dat zei spreker en duurzaam ondernemer Ruud Koornstra tijdens het MVO Young Talent Event 2010. De paradox is grappig, want als je alles aanpakt wat goed is voor de wereld, ben je behoorlijk breed bezig. Ik ken deze paradox maar al te goed.
Achteraf gezien markeert de uitspraak van Koornstra een kantelpunt. In de jaren ’00 was het not done om als ondernemer breed actief te zijn.
Focussen was het credo. Kies een niche, plaats daarover heel veel content op het internet, en de klanten liggen aan je voeten. Je hoeft niet meer te bedelen om werk; je wordt gevraagd. Werk buiten jouw niche weiger je natuurlijk, anders word je nooit dé specialist.
Echter, ook de ondernemerspraktijk is onderhevig aan mode. Misschien is het de crisis die ons weer heeft geleerd om elke kans die ons voor de voeten komt te grijpen, maar in elk geval zie ik een duidelijke tendens: verbreding is weer in. Jonge ondernemers volgen hun passie en de markt. Ze combineren meubelontwerp met een psychologiepraktijk, helpen een vriend met het ontwikkelen van apps, verkopen tussendoor nog wat zelfgekweekte tomaten en zijn tevreden.
Per ongeluk
In 1995 werd ik per ongeluk zelfstandige. Mijn baan als voorlichter van de WSPA werd opgeheven. Ik was in verwachting en dacht: eerst dat kind maar eens krijgen. Toen de baby in de wieg lag vroegen mensen uit mijn netwerk me voor schrijfklussen, die ik goed kon combineren met het prille moederschap. Toen mijn uitkering afliep had ik genoeg klanten om mezelf te bedruipen en startte ik mijn onderneming.
Ik werkte als tekstschrijver, interimmanager en communicatieadviseur, en wist niet wat van de drie ik het meest was. Ik noemde mijn bedrijf niet voor niets JT&P, wat stond voor Janssens Tekst & Project. Met die laatste term wilde ik ruimte laten om alles aan te pakken waar ik zin in had en wat ik belangrijk vond.
Specialiseer je, hoorde ik in de loop der jaren overal om me heen echoën. Gesprekken en denkdagen maakten duidelijk dat ik diep in mijn hart droomde van een carrière in de wetenschapsjournalistiek. Ook daarbinnen moest je je overigens nog specialiseren om aan de bak te komen, volgens het persoonlijke advies van Nederlands bekendste sterrenkundejournalist, Govert Schilling himself, die daar uitstekend in geslaagd is. Ik schoolde me drie jaar lang bij, op academisch niveau, in ethiek en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), en hoorde daarna al netwerkend van de hoofdredacteur wetenschap van NRC Handelsblad dat hij dat allemaal geen wetenschap vond.
Communicatie, ethiek en MVO
Het ging niettemin goed met mijn zaak, ondanks een dipje nu en dan. Als ik even geen werk had, schreef ik aan boeken die geen geld opbrachten, maar soms wel bekendheid. Het eerste ging over gelukkig worden door je tijd goed te beheren, maar werd uiteindelijk door de uitgever op tamelijk onbeschofte wijze toch maar niet uitgegeven. Het tweede bestond uit interviews over zelfmoordpogingen, een ander onderwerp dat op mijn pad kwam en beschreven moest worden. Met mijn specialisatie had het maar zijdelings te maken. Dit boek haalde de boekhandels en de media. Ik werd benaderd door mensen uit de psychiatrische hulpverlening, en begon me af te vragen wat ik met die contacten moest. Ik was immers geen deskundige op het gebied van suïcide, maar een tekstschrijver die vertrouwen wekte en goed kon luisteren. Ondertussen schreef ik een nieuw boek over dierethiek, en vertaalde ik (meestal als hobby) poëzie. Het werd me duidelijk: ik was nog steeds veel te breed bezig en moest eindelijk eens leren focussen.
Met hulp van een loopbaanbegeleider en een webmarketingadviseur kwam ik erachter dat ik inmiddels een unieke combinatie van deskundigheden had: communicatie, ethiek en MVO, onderwerpen die in de samenleving sterk in opkomst waren. Op die driesprong lag ook mijn hart. Maar de goede doelen waarvoor ik veel werkte konden mijn inzet niet altijd betalen. Oplossing: ik zou MVO- en ethiekcommunicatie aanbieden aan bedrijven.
De visie en het model die ik tijdens mijn studie ontwikkeld had, kregen een plaats op mijn nieuwe website. Met een presentatie ging ik langs bedrijven. Ook via mijn relatienieuwsbrief maakte ik bekend dat ik me had gespecialiseerd. Ik blogde en twitterde dat het een lieve lust was.
Je moet toch eten?
Het kan aan mij hebben gelegen, maar er is niet één nieuwe bedrijfsklant uit voortgekomen. Het werk liep door in de volle breedte, van correctie- en redigeerwerk tot en met journalistiek, communicatiestrategie, workshops en communicatieprojectleiding. Het kwam van bestaande klanten en via mijn netwerken. De opdrachtgevers waren geen bedrijven, maar goede doelen, de overheid, het onderwijs en de gezondheidszorg. Ik heb al dat werk aangenomen. Het was prachtig werk, en ik moest toch eten? Nog steeds zijn mijn klanten vooral non-profitorganisaties, want in dat netwerk ben ik nu eenmaal gekend. En, helaas: het lijkt erop dat zij meer aandacht hebben voor ethiek en MVO dan het bedrijfsleven.
Mijn werk is plezierig, interessant en zinvol. Soms is het zeer specialistisch, soms helemaal niet. Ik kan ervan leven en word er gelukkig van. Omdat de wetenschap mij niet losliet ben ik naast mijn werk op eigen initiatief promotieonderzoek gaan doen naar mijn superniche: de ethische positie van dieren binnen MVO. (Wat doen bedrijven aan de verbetering van onze omgang met dieren en welke rol speelt interne communicatie daarin?) Maar in mijn onderneming focus ik net als Ruud Koornstra lekker breed: op een betere wereld.
Tips:
- Speel in op maatschappelijke ontwikkelingen, maar blijf tegelijk dicht bij je wensen, ambities en mogelijkheden. Voor een succesvol bedrijf heb je beide nodig.
- Sta regelmatig stil bij je mogelijkheden, wensen en ambities. Ben je nog op de goede weg? Spreek erover met vrienden en collega’s. Hoe ziet men jou? Waar ben jij volgens hen goed in? Bij welk type werk vergeet je de tijd?
- Wil je specialiseren, onderzoek dan eerst of er behoefte is aan jouw dienst of product.
- Weet je het even niet meer, dan is een afspraak met een goede loopbaanbegeleider een goede investering in je toekomst en levensgeluk.
- Neem adviezen ter harte, maar met mate. Houd via kwaliteitsmedia voeling met maatschappelijke ontwikkelingen en visies daarop, en vorm je eigen mening.
Dit is een bijdrage van Monique Janssens uit de Gids voor tekstschrijvers van Tekstnet.