Goed voor je CV?
Als startend tekstschrijver wil je het liefst zo snel mogelijk aan de slag voor ‘echte’ opdrachtgevers. Wanneer je betaald wordt voor het werk dat je aflevert, voel je je pas echt serieus genomen als ondernemer.
Toch is het niet altijd makkelijk om betaalde opdrachten binnen te halen. Het loont dan ook de moeite om te kijken of je ergens gratis voor kunt schrijven. Je zult merken dat de deuren dan ineens een stuk makkelijker voor je open gaan. Er zijn immers genoeg organisaties die niet de middelen hebben om een professionele tekstschrijver in te huren en je expertise heel hard kunnen gebruiken.
Levert gratis schrijven dan wat op? Wel als je het op een strategische manier aanpakt. In dat geval kan het je bedrijf net het duwtje geven dat het nodig had.
Ikzelf heb tijdens mijn studie en vlak daarna talloze artikelen, recensies en interviews geschreven voor verschillende websites en tijdschriften – allemaal ook onbetaald. Het heeft mij op allerlei vlakken vooruit geholpen. Sterker nog: zonder het gratis schrijfwerk had ik nooit direct na mijn studie een eigen tekstbureau kunnen starten.
Wat levert gratis schrijven op?
Je leert er veel van
Schrijven is iets dat je alleen maar leert door het te doen, en veel te doen. Kilometers maken, daar gaat het om. Na een studie Nederlands of communicatie ben je allesbehalve klaargestoomd voor een carrière als professioneel tekstschrijver. Dat geldt zeker voor wie, zoals ik, een academische studie heeft gevolgd. Teksten analyseren op structuuraanduiders en priming of fear appeals leerden we wel, maar het zelf schrijven was iets dat ik in mijn vrije tijd kon doen.
Ondertussen doe je met onbetaalde klussen ervaring op met allerlei andere zaken die met tekstschrijven te maken hebben. Hoe zit een redactie in elkaar? Hoe gaat het er tijdens een redactievergadering aan toe? Welke feedback kun je verwachten en hoe ga je daar op een goede manier mee om? Als vrijwilliger kun je je dit alles in een ongedwongen setting eigen maken. Er wordt niet van je verwacht dat je van begin af aan weet hoe alles in elkaar steekt.
Het is goed voor je portfolio
Ook al heb je nog geen betaalde opdrachten, je kunt wel alvast wat namen van opdrachtgevers op je portfolio zetten. Dat helpt andere potentiële opdrachtgevers misschien over de streep te trekken. Niemand die zal vragen of je aan die ene opdrachtgever wel een factuur gestuurd hebt.
Voorwaarde is wel dat de opdrachtgevers in de richting passen die jij op wilt gaan. Er zijn talloze kleine patiëntenverenigingen met dito begrotingen, met name van de meer zeldzame aandoeningen, die zitten te springen om schrijvende vrijwilligers voor hun magazines. De vraag is alleen of dit jou helpt als jij eigenlijk voor de erfgoedsector zou willen schrijven.
Het is de kunst om de organisaties waarvoor jij gratis diensten levert zorgvuldig te kiezen. Houd daarbij niet alleen rekening met de branche waarvoor je wilt werken, maar ook met de tekstsoort waarin je je wilt specialiseren. Interviews? Misschien kun je dan aan de slag voor het lokale huis-aan-huisblad. Webteksten? Misschien ken je een vrijwilligersorganisatie met een website – onvindbaar via Google – met karige, achterhaalde content. Die zal een ambitieuze expert goed kunnen gebruiken.
Het is goed voor je netwerk
Mits de opdrachtgevers waarvoor je gratis werk doet ook weer in lijn liggen met de opdrachtgevers voor wie je graag betaald werk zou willen doen. Want misschien zit er in het bestuur van die patiëntenvereniging wel een arts die zijn folderteksten wil laten herschrijven. Of ontmoet je tijdens je werk voor het huis-aan-huisblad een lokale ondernemer die in diezelfde krant een advertorial wil plaatsen, geschreven door een professionele tekstschrijver.
Het levert opdrachten op
Het kán voorkomen dat een organisatie waarvoor je gratis teksten geschreven hebt, zo goed gaat lopen dat ze je later voor je werk kunnen betalen. Helaas gebeurt het zelden.
‘Wanneer ons bedrijf eenmaal omzet draait kunnen er betaalde opdrachten uitkomen’, zijn vage beloftes die wel eens langskomen in opdrachtomschrijvingen. Meestal leiden ze tot niets en eindigen ze in een teleurstelling. Wil je je toch aan zo’n samenwerking wagen, dan is het verstandig om vooraf duidelijke afspraken te maken. Hoe lang blijf je het werk pro deo doen? Vanaf wanneer kun je betaalde opdrachten verwachten?
Het is een zinvolle manier om je tijd te besteden
Tenminste, als je tijd over hebt. De valkuil bij gratis schrijven is namelijk dat je je ergens aan verbindt en dat het tijd blijft opslorpen. Ook in de periodes dat je je handen vol hebt aan betaalde klussen.
Het dilemma is dan steeds: wat geef ik prioriteit, de dringende maar onbetaalde klus, of de betaalde klus voor die interessante opdrachtgever? Meestal zijn het de onbetaalde klussen die in het gedrang komen. Die interessante, betalende opdrachtgever is uiteindelijk je toekomst. Het is dan ook belangrijk om regelmatig te evalueren en jezelf vragen te stellen als: heb ik het onbetaalde werk nog steeds nodig om vooruit te komen met mijn bedrijf? Heb ik er nog voldoende tijd voor? En: gaat het niet ten koste van de tijd en aandacht die ik kan besteden aan mijn betaalde opdrachtgevers?
Het geeft voldoening
Los van al het bovenstaande kan vrijwillig schrijfwerk natuurlijk ook gewoon voldoening geven. Omdat je graag iets wilt betekenen voor de voetbalvereniging van je zoontje (en schrijven nu eenmaal meer jouw ding is dan achter de bar staan, bijvoorbeeld).
Er is wel een voorwaarde: het moet te verantwoorden zijn dat een organisatie niet betaalt voor professioneel schrijfwerk. Te verantwoorden tegenover je vakgenoten, maar zeker ook tegenover jezelf. Het gevoel van voldoening kan volledig omslaan wanneer je bijvoorbeeld ontdekt dat de vormgever van diezelfde organisatie wel een marktconforme vergoeding krijgt. De grens tussen goedbedoeld vrijwilligerswerk en jezelf (en je vak) in de uitverkoop zetten kan bijzonder vaag zijn.
Wanneer een vergoeding in geld ontbreekt, is voldoening het allerbelangrijkste dat je uit onbetaald werk moet zien te halen. Heb je daarnaast voldoende betaalde klussen, ben je tevreden met de opdrachtgevers die je hebt, zijn de onbetaalde klussen goed afgebakend (lees: ben je er niet voor je het weet 10 uur per week aan kwijt) en sta je volledig achter de organisatie waarvoor je die klussen doet? Dan gaat het niet ten koste van je bedrijf en kan je met een goed gevoel vrijwillig blijven doorschrijven.
Dit is een bijdrage van Karlijn de Winter uit de Gids voor tekstschrijvers van Tekstnet.