Complexe informatie in één oogopslag inzichtelijk

“Een goede infographic heeft een informatieve meerwaarde. Het verheldert en versterkt het verhaal dat je wilt overbrengen”, vertelt John Verhoeven tijdens de workshop over infographics op 6 oktober in Utrecht. “Het maken van een goede infographic begint met het goed afbakenen van de content”.

“Formuleer samen met je team één scherpe vraag waarop jouw doelgroep antwoord wil. Selecteer wat je wel en niet laat zien, selecteer alleen wat je nodig hebt om de kernvraag helder te kunnen beantwoorden. Vaak is er veel meer informatie beschikbaar en soms moet je nog op zoek naar extra data.”

John leert ons stapsgewijs om grote hoeveelheden informatie ‘plat te slaan’ tot visuele content. Om even niet meer te denken in woorden maar te denken in informatieve beelden.

Verwerken wat je ziet gaat automatisch
De mens is van nature een beelddenker. Ons brein kan visuele informatie veel en veel sneller verwerken dan tekst. Selecteren en ordenen van de visuele informatie gaat automatisch. We kunnen veel meer informatie tegelijkertijd aan en onthouden en begrijpen het ook beter. Bij lezen sta je bij alles stil, je denkt continu na om te begrijpen wat er staat. Lezen vraagt al je aandacht en kost relatief veel tijd, zeker bij ongeoefende lezers. Met infographics kun je complexe informatie inzichtelijk maken voor een breed publiek.

Denk vanuit het doel
Kies voor 1 doel dat dominant is en stem daar de inhoud, lay-out en beelden op af. Wil je de doelgroep informeren, dan draagt de infographic kennis over (exploratory). Wil je adviseren, dan leg je dingen uit om begrip te kweken (explanatory). Wil je de houding van je doelgroep beïnvloeden, dan gaat het over een beter imago en zijn ‘softe’ data zoals quotes net zo belangrijk als harde feiten en gegevens. Wil je gedrag beïnvloeden, dan wil je iets ‘verkopen’ en verwerk je een duidelijke call-to-action in de infographic.

Gebruik een infographic bijvoorbeeld om:

• A en B met elkaar te vergelijken
• een proces of stappenplan inzichtelijk maken
• verbanden en relaties tussen X, Y en Z weer te geven
• veranderingen in de loop der tijd te laten zien

Denk vanuit de doelgroep
Denk altijd vanuit het perspectief van de doelgroep. Kies beelden en woorden die aansluiten bij hun kennis en beleving. Kies dus niet voor de term [inkomsten] zoals een gemeente dat deed om haar begroting te verduidelijken, want voor de doelgroep – burgers – waren dat juist uitgaven. In het selecteren en weglaten van data, schuilt ook een gevaar. Je kunt mensen ook misleiden door data te combineren die niets met elkaar te maken hebben. Of een oorzaak-gevolg relatie suggereren die er in werkelijkheid niet is.

Zelf aan de slag
We zien vele voorbeelden voorbij komen en bespreken wat er goed en niet goed aan is. We oefenen zelf ook met denken in beelden in plaats van woorden. We krijgen een groot vel papier en stiften: teken je reis van huis naar deze workshoplocatie in Utrecht. Tja, wat teken je dan en wat laat je weg? Iedereen selecteert op zijn eigen manier, maar we gebruiken allemaal soortgelijke symbolen om bijvoorbeeld een boterham, kantoor of fiets te tekenen.

Ook gaan we in tweetallen stapsgewijs aan de slag met een case. In ons geval een droge opsomming van getallen over de glastuinbouw in Nederland. De opdracht is: Bedenk een creatieve manier om deze data in één oogopslag duidelijk te maken aan een breed publiek. Verrijk de cijfers waar nodig met een goede bron.

In vier stappen visualiseren we onze selectie data:

1. Baken af wat je wilt laten zien, met welk doel, welke doelgroep.
2. Wat is er allemaal over dit onderwerp te zeggen, verzamel de data die je nodig hebt.
3. Orden/groepeer de gegevens, hoofd- en bijzaken, begin/midden/eind, maak een simpele indeling (mindmap).
4. Maak een schets, welke vraag wordt beantwoord.

Wanneer is een infographic goed?
Dat hangt van veel factoren af, maar wat ik onthouden heb is dit:

• De infographic beantwoordt 1 duidelijke vraag van de doelgroep en kan niet op meerdere manieren worden uitgelegd.
• Je selecteert en verwerkt alleen de data die je nodig hebt om de vraag helder te beantwoorden, de rest gebruik je niet.
• Goede infographics hebben weinig tekst nodig, dus als er van alles moet worden uitgelegd is de visualisatie niet goed gelukt.
• Een online infographic moet ook te begrijpen zijn zonder de context (de rest van het artikel), omdat men ze vaak uit de context haalt en los verspreidt.
• Beperk je tot maximaal 4 hoofdkleuren en kies lichtere varianten daarvan als je meer kleuren nodig hebt.
• Wees consequent in je kleurgebruik, als GROEN voor natuur staat dan blijft dat zo in de hele infographic.
• Stem de lay-out van online infographics af op kijken op een klein mobiel scherm, dus zet informatieblokken scrollbaar onder elkaar in plaats van naast elkaar.

Rol van de tekstschrijver binnen het team
Onze rol als tekstschrijver is veel groter dan het verzinnen van die paar woorden tekst bij de visualisatie. Wij zijn gewend om vanuit de lezer/kijker te denken, vanuit hun beleving en achtergrondkennis. Om door te vragen totdat je alles begrijpt en de essentie daarvan over te brengen. Die expertise is ook nodig om een goede infographic te maken samen met het team. Welke specialisten je nodig hebt, hangt af van de complexiteit en uitvoering van de infographic. Een eenvoudige tijdbalk of grafiek kun je waarschijnlijk zelf maken met de vele online tools die er zijn met voorbeelden en templates.

Wie doet wat bij een complexe online (interactieve) datavisualisatie:

• OPDRACHTGEVER – Initiator van het proces;
• PROJECTMANAGER – Bewaakt het proces en verbindt inhoud en beeld;
• REDACTEUR – Onderzoekt de vraag en zet die om in kernachtige teksten (kan daarnaast ook de rol van projectmanager hebben);
• DESIGNER – Onderzoekt de vraag en vertaalt data en tekst naar beeld;
• ANALIST – Ontcijfert informatie en data om de vraag helder te krijgen;
• PROGRAMMEUR – Ontwikkelt en gebruikt software om infographics interactief en dynamisch te maken.

Zin om zelf iets uit te proberen?
John heeft heel veel tools om infographics te maken kort besproken. Onder andere: datawrapper.de / piktochart.com / infogram.com / venngage.com / easel.ly. En ga voor gratis beeldmateriaal naar: freepik.com.

Dit verslag is gemaakt door: Janine Scheper, JHS TEKSTEN