En dat is helemaal niet treurig of weemoedig. De blues herken je aan de melancholische klankkleur, maar vooral ook aan de strakke vorm van twaalf maten. Die vormafspraak dwingt tot creativiteit op de vierkante millimeter. Ook binnen die beperkte ruimte is het mogelijk emoties op te roepen, de luisteraars te raken. Net als bij het schrijven van teksten op maat. Ik schrijf de blues, ja graag!
Schrijven is mijn vak, muziek maken mijn hobby. Tussen deze creatieve bezigheden bestaan veel overeenkomsten. Helemaal vreemd is dat niet, want hersenonderzoek toont aan dat muziek en taal hetzelfde stukje van ons brein gebruiken. Ik train mijn schrijfspieren als ik muziek maak – en andersom. Schrijven en muziek maken zijn soulmates.
Van de Beatles naar Miles Davis
Op mijn elfde begon ik met muziekles. De blokfluit was geen succes vanwege een enge juf. Dus koos ik voor dwarsfluit, met een leuke juf. Al snel zat ik op mijn zolderkamertje ook Fool on the hill en andere Beatles-liedjes uit te vogelen. Echt improviseren begon pas toen ik jaren later voorzichtig de eerste schreden op het jazz-pad zette. Elke maandagavond volgde ik een workshop van de legendarisch jazz-educator Herman de Wit. ‘Welke cd moet ik beslist luisteren?’, vroeg ik op een van de eerste avonden. ‘Kind of blue van Miles Davis’, was zijn antwoord. Een cd boordevol blues waarop ik nog steeds niet uitgeluisterd ben.
Structuur en cadans
De basis van de blues is simpel: een vast aantal maten en een eenvoudige toonladder met zo’n lekkere blue note. Met dat materiaal en mijn dwarsfluit kan ik vele verhalen vertellen. Het format geeft houvast: wat er ook gebeurt, het verhaal moet in een of meer rondjes van twaalf maten te vertellen zijn. Hetzelfde ervaar ik als ik teksten schrijf met een vast stramien, zoals testimonials op een website, casebeschrijvingen in een jaarverslag of kadertekstjes bij een rapport. Ik geef dat soort teksten een vaste cadans zodat ze duidelijk aan elkaar verwant zijn. Herkenbaar. Maar geen saaie herhaling.
Verhalen vertellen
Improviseren op een blues-schema is verhalen vertellen. Net als tekstschrijven dus. En daarbij zijn oneindig veel variaties mogelijk. Een spannend verhaal met een verrassende climax, een comfortabele vertelling met een kabbelende melodie. Of een anekdote met een scherpe dissonant, een noot die de toehoorder doet opschrikken, waarna het verhaal toch herkenbaar afloopt. Zo soleer ik met woorden. Net zoals ik soleer op de blues.
Drie bluesy schrijftips
• Bouw een verhaal op: begin rustig en werk toe naar een hoogtepunt. Geef niet alles in één keer weg.
• Maar doe dat niet altijd, dat wordt saai. Durf soms ook keihard binnen te komen met een uit de toon vallende stelling, waardoor de lezer op het puntje van zijn stoel gaat zitten.
• Gebruik herhalingen, met telkens een kleine variatie: om hoofdzaken te benadrukken, te onderstrepen of zelfs erin te hameren.
Leuk die vergelijking tussen tekst schrijven en (blues)muziek maken, Christine!
Ik wist niet dat muziek en taal hetzelfde stukje brein in gebruik nemen. Vandaar dat ik muziek maken ook zo leuk vind. Zou dat ook betekenen dat je het beste zo jong mogelijk kunt beginnen met schrijven, net zoals met een instrument spelen?
Ik ken ook mensen die op latere leeftijd beginnen met muziek maken of met schrijven. Met flinke training is het te leren volgens mij, als je er tijd voor vrijmaakt en aandacht voor hebt. Wat niet weglaat dat de muziekspieren soepeler zijn als je jonger bent. Of dat ook voor onze schrijfspieren zo is, weet ik niet. Misschien juist niet?
Mooie brug tussen woorden en noten. Ik open mijn website ook vanuit die metafoor: Iedereen kan een liedje zingen, maar niet iedereen is een zanger. Iedereen kan een tekstje schrijven, maar niet iedereen is een tekstschrijver. Dat is een vak. Mijn vak.
Ook jouw vak, getuige jouw mooie tekst hierboven.