Goed verhaal, lekker kort

Een boodschap krachtig overbrengen met zo weinig mogelijk woorden, dat is zelfs voor doorgewinterde tekstschrijvers een pittige uitdaging. En dan moet je ook je opdrachtgevers nog overtuigen dat korter soms écht beter is.

Of ik nog even een artikel kon schrijven over … vuurwerk. Het was de tijd waarin ik mijn niche nog niet zo scherp had en nog ja had gezegd op een haiku over kantklossen. Dus dompelde ik me onder in de wondere wereld van cobra’s en air screamers.

Het schrijven van het verhaal kostte me weinig moeite. Meer zweetdruppels kostte het bedenken van een geschikte titel. Wat moest er boven het verhaal van twee pagina’s met beeld van een sierlijke vuurpijl komen te staan? Met bloed, zweet en tranen, wikken en wegen, schrijven en schrappen kwam er dan toch een kop boven de tekst. En wel een waar ik zelf bijzonder mee in mijn nopjes was. Dit stond boven het vuurwerkartikel dat ik inleverde:

Oòòòòòh!

Zeg nou zelf, je zíet het vuurwerk toch uit elkaar spatten. Je hoort de verwondering van de omstanders. Je ruikt de kruitdampen.

Kort en bondig

“Martijn schrijft kort en bondig” noteerde mijn basisschoolleerkracht ooit in mijn rapport. Het was geloof ik niet als compliment bedoeld, maar zelf vatte ik het wel zo op. Als kind vond ik al dat je de dingen niet nodeloos ingewikkeld moest maken (dat ik wat lui was aangelegd was waarschijnlijk waar mijn leerkracht op doelde). Later leerde ik bovendien dat je met een paar woorden een compleet verhaal neer kunt zetten waarmee je de aandacht van je lezer trekt en vasthoudt en zorgt dat die de boodschap beter onthoudt.

MAND is onzin

Makkelijk gezegd, maar kort schrijven is nog niet zo makkelijk. Maxim Hartman maakte in 2012 het legendarische filmpje MAND, waarin hij laat zien dat je altijd korter van stof kunt zijn dan je denkt. Het filmpje is vooral ontzettend grappig. Nog geestiger is dat heel wat mensen de boodschap letterlijk zijn gaan nemen. Niet alleen tekstschrijvers, maar vooral ook de managers die weer eens verlegen zitten om een nieuw buzzword. “Ja, MAND, spijker op de kop. Vanaf nu gaan we al onze teksten verMANDen.” Flauwekul natuurlijk. Verkondigen dat je een verhaal zo drastisch moet inkorten dat je alleen ‘mand’ overhoudt, maakt het idee van less is more juist compleet belachelijk. Schrijven is schrappen, maar een tekst overhouden die nog steeds begrijpelijk is, de interesse wekt én de fantasie van je lezers prikkelt, is nog een hele kunst.

Zes woorden, beter dan duizend beelden

Kortom, kort schrijven kan lang duren en daar kun je best wat hulp bij gebruiken. Wat kun je doen om juist met zo min mogelijk woorden een sfeer neer te leren zetten? Zelf probeer ik regelmatig een goede six word story te schrijven. Ik doe mijn best, hoe lastig het ook is.

Ze tierde: “Schrijf korter!” Makkelijk praten.

Helaas wordt het nooit zo goed als het allerbeste voorbeeld ooit, toegeschreven aan Hemingway:

For sale, baby shoes, never worn.

Ook doe ik inspiratie op bij songteksten. Razendknap hoe schrijvers in een paar pennenstreken een complete wereld kunnen oproepen. In deze drie voorbeelden vooral een wereld van verdriet, wat waarschijnlijk vooral iets over mijn muzieksmaak zegt:

’t Is even rot nu zonder haar (Ramses Shaffy – 5 uur). Lees: ik ben kapot van liefdesverdriet en zie het niet meer zitten, maar ik gun jullie mijn verdriet niet.

Ze kent mij ook en daarom wil ze niet (Meindert Talma – Rummenigge). Lees: ik heb een enorm minderwaardigheidscomplex (of enorm veel zelfkennis).

Nou ja, je dochtertje gaat nu naar school (Frans Halsema – Kees). Lees: je wordt verschrikkelijk gemist door iemand die het nu nog nauwelijks beseft.

Als een nachtkaars

Kort en bondig, mijn leraar had het moeten waarderen en opdrachtgevers moeten je ervoor prijzen. Lukt helaas niet altijd. Sommige bedrijven houden vast aan een woordtarief, wat niet bepaald aanmoedigt om veel tijd te steken in kortschrijven. En de uitgever van mijn vuurwerkartikel? Die veranderde de titel in iets als “Vuurwerk door de jaren heen.” Meer een nachtkaars dan een knetterende duizendklapper.

Ik ben benieuwd naar jouw voorbeelden van ultrakorte, extreem beeldende teksten.

Beeld: herbert2512 via Pixabay