Vandaag voor een woningcorporatie een brochure schrijven en een week later de bestuurder van dezelfde corporatie voor een magazine interviewen. Gaat dat samen? Jawel, maar de opdrachtgever mag van de journalist annex tekstschrijver met een gemengd bedrijf een integere opstelling verwachten.
Liefdewerk, oud papier
Van huis uit ben ik journalist. Het liefst zou ik de hele dag lastige vragen stellen en daar heldere artikelen over schrijven. Maar er is ook een harde economische wet: de schoorsteen moet roken. Freelance journalistiek werk betaalt zelden goed. Menig collega zal het beamen. Tarieven gaan eerder omlaag dan omhoog en sommige opdrachtgevers rekken betalingstermijnen eenzijdig op. Soms gaat journalistiek werk richting liefdewerk, oud papier.
Daar valt dus geen goed belegde boterham mee te verdienen. De afgelopen jaren ben ik gespecialiseerd geraakt in onderwerpen op het gebied van volkshuisvesting en commercieel vastgoed. Die kennis komt maar al te goed van pas bij een woningcorporatie die met de stakeholders wil communiceren over haar toekomststrategie. Voor zo’n klant is het fijn dat er een tekstschrijver aanschuift die de business begrijpt. Een dergelijke klant is bereid daarvoor een redelijke prijs te betalen. Een prijs die het mij mogelijk maakt in een mooi huis met dakterras te wonen.
Onafhankelijk product
Maar die journalistieke klant dan? Die verlangt toch een onafhankelijk geschreven product? Eerbied voor de waarheid en voor het recht van het publiek op de waarheid is de eerste plicht van de journalist. Zo luidt artikel 1 van de internationale erecode van journalisten. Die plicht mag niet worden verzaakt. Ik zal die directeur dus die lastige vragen stellen, ook als ik hem een week eerder een mooie factuur heb gestuurd voor werk in opdracht.
Voorwaarden
Is dat een garantie? ‘Garantie krijg je op stofzuigers’, werd kortgeleden nog door een Tweede Kamerlid opgemerkt. Maar klanten mogen wel een aantal eisen stellen op gebied van financiële onafhankelijkheid, transparantie en integriteit.
Zakelijke klanten zijn altijd welkom, maar de mate waarin ik voor hen werk mag niet al te omvangrijk zijn. Als een stemmetje zich in mijn achterhoofd nestelt om vanwege financiële belangen voorzichtig te zijn, dan doe ik mezelf en de journalistieke klant te kort.
Mijn klanten weten wat ik zoal voor werk doe. Als een journalistieke opdrachtgever vraagt bestuurder X te interviewen, dat meld ik dat ik ook weleens voor zijn organisatie werk.
Persoonlijke integriteit
En dan is er nog zoiets als persoonlijke integriteit: lezers mogen van mij verwachten dat ik op een fatsoenlijke manier mijn werk doe. Ik zeg daarom ook wel eens nee tegen een journalistieke opdracht, als het simpelweg niet goed voelt. Want zoals wijlen minister Ien Dales ooit zei: een beetje integer kan niet.
Thessa Lageman zegt
Interessante kwestie. Ik probeer de onderwerpen van mijn journalistieke artikelen en andere teksten zo min mogelijk te laten overlappen.
Mattijs Diepraam zegt
Ook voor mij zijn de twee petten zeer herkenbaar. Klanten die het niet kunnen hebben dat ik als journalist kritisch over ze schrijf, weten dat ze dan beter een ander kunnen zoeken. Dat zeg ik er vooraf bij. Maar de kwestie die Christine aandraagt, blijft lastig – al spelen daar ook journalistieke overwegingen in mee. Je kunt een vertrouwelijke bron kwijtraken als je meteen wilt scoren. Nu een scoop, daarna nooit meer informatie toegespeeld krijgen. Gelukkig heb ik nooit voor een dergelijke keuze gestaan die ook maatschappelijke gevolgen zou hebben (vanwege misstanden bijvoorbeeld), dat scheelt.
Als de journalistiek gewoon weer een normaal betaald vak zou zijn, dan zou deze hele discussie overbodig zijn. Nu is het inderdaad steeds vaker liefdewerk en oud papier van mensen die zich maatschappelijk verantwoordelijk voelen voor het behoud van objectieve publieksjournalistiek (en van steeds meer echte amateurs, zeker in niches). Het is eigenlijk een ernstige zaak dat we deze discussie moeten voeren, maar de samenleving/markt heeft gewoon geen geld meer over voor journalistiek – met daarin een funeste invloed van internet.
Johan Koning zegt
Goed verwoord, Bert. Herkenbaar!
Christine zegt
Interessant dilemma Bert. En andersom? Zeg je ook wel eens nee tegen een commerciële opdracht als je het idee hebt dat er een journalistieke scoop te behalen is over de betreffende organisatie? Die afweging lijkt me – mede gezien je fijne huis met dakterras – een stuk lastiger.