Het woord ‘blank’ is evenals het woord ‘neger’ verbonden met ons koloniale verleden, vindt een groep die strijdt tegen racisme. Moet een tekstschrijver daar rekening mee houden? Of kan daarmee worden gewacht tot een opdrachtgever zich nadrukkelijk uitspreekt voor ‘wit’?
Taal verandert voortdurend. Midden jaren zestig omschreef De Telegraaf de Amerikaanse schrijver James Baldwin, die streed tegen racisme in de Verenigde Staten, bij een bezoek aan ons land als ‘de kleine negerschrijver, één van de belangrijkste schrijvers van zijn ras.’ Vandaag zou een journalist zonder twijfel andere woorden gebruiken.
Antiracisten hebben de laatste jaren een voorkeur voor ‘wit’, omdat ‘blank’ in hun ogen is besmet door ons koloniaal verleden. Emma Lee Amponsah en Hannelore van Bavel – zij studeerden gender en identiteit aan Universiteit Gent- leggen het in een opiniebijdrage op de site van het Belgische weekblad Knack als volgt uit. “Argumenteren dat de termen ‘blank’ en ‘neger’ neutraal zijn, ontkent een bevlekte geschiedenis van slavernij, overheersing en uitbuiting van gekleurde door witte mensen. Hoe graag de witte mens zijn geschiedenis ook wil witwassen: noch de witte mens, noch zijn geschiedenis zijn blank.”
Neigt het gebruik van ‘blank’ naar racisme? Het wordt vaker zo gevoeld. De ombudsvrouw van de Volkskrant constateerde afgelopen najaar dat gebruik van ‘wit’ aan een opmars bezig is. In één week tijd werd acht keer ‘wit’ gebruikt, waar ook ‘blank’ had kunnen staan. Het woord ‘blank’ kwam in die oktoberweek slechts één keer in haar krant voor.
Toch wensen veel ‘blanken’ niet met ‘wit’ te worden omschreven. Dat bleek uit een stroom aan ingezonden brieven. En uit de bijdrage van Volkskrant-columniste Sylvia Witteman. “Ik ben niet wit”, schreef ze. “In het dagelijks leven ben ik blank… gewoon een kleur die een tikje warmer is dan wit.”
Wat is beter? Woorden zijn niet neutraal, maar dragen een betekenis met zich mee. ‘Blank’ heeft een zekere gevoelswaarde. Reinheid. Onbevlektheid. Het gebruik van de term bevestigt volgens bepaalde groepen zo de machtspositie die de witte mens nog steeds bekleedt.
Voor mij is het vanzelfsprekend bedacht te zijn op taalgebruik dat als discriminerend kan worden ervaren. Wie het woord ‘neger’ niet in de mond neemt, kan het woord ‘blanke’ ook wel vermijden. Mocht de klant dan toch het woord ‘blank’ prefereren, dan zal ik hem wijzen op de verandering die de samenleving doormaakt.
Jeroen zegt
Ervan uitgaande dat we als tekstschrijver dan wel in opdracht schrijven, maar in feite voor de lezer, vraag ik me af of er een specifieke doelgroep überhaupt bestaat die zich zou kunnen storen aan de term ‘blank’. . Het woord neger vermijden, ja..logisch in mijn optiek. Maar het wel of geen aanstoot nemen aan bepaalde terminologie is per slot van rekening om een individuele opvatting. Persoonlijk vermijd ik het woord ‘wit’ als het over mijn eigen huidskleur gaat. Ik ben niet wit gewoon blank, en als iemand dat als aanstootgevend ervaart, so what? Men kan het mij moeilijk kwalijk nemen dat ik blank, noch dat mijn rasgenoten zich schuldig hebben gemaakt aan slavenhandel. Als dat het argument is, dan breek ik graag een lans voor de afschaffing van het woord Arabier, zij introduceerden immers het begrip slavernij in Afrika en Europa. Kortom, gebruik de term waar je zelf achter staat, tenzij het een hard eis van je opdrachtgever is.
Rob Visser zegt
Witte druiven zijn groen, wit hout is grenen en nu wordt mijn huid, die altijd blank werd genoemd, plotseling wit. De waas voor mijn ogen wordt rood, nou ja een beetje roze, de kleur van mijn huid.
Het welgemeende advies van collega Bert Pots is om de term blank te vervangen door wit omdat hiermee gevoeligheden bij sommige lezers worden vermeden. Ik denk dat bij andere lezers gevoeligheden ontstaan nu termen als gehandicapte en allochtoon in de ban zijn gedaan en nu ook blanke. Meestal bestaan die woorden tijdelijk en raken ze opnieuw beladen omdat iemand ze negatief ervaart en we daar allemaal graag begrip voor hebben. En zo zijn we als (professionele) taalgebruikers op de vlucht voor gevoeligheden.