Een bedrijfsblad vraagt jou een artikel te schrijven over een nieuw project van het bedrijf. Wat doe je? Ga je met je opschrijfboekje naar de projectleider om hem of haar te bevragen? Of bedenk je eerst een originele invalshoek? Maar wat is dat precies, een invalshoek? Wat is het belang ervan? En hoe kom je tot een goede invalshoek?
Bovenstaande vragen kwamen aan de orde op het expertlab Invalshoeken op 14 november 2011. Twaalf ervaren Tekstnetleden hebben daar hun kennis over invalshoeken ingebracht en elkaar voorbeelden van goede invalshoeken laten zien. Hieronder een kleine samenvatting.
Wat is een invalshoek?
- Een invalshoek is het gezichtspunt, perspectief of kader van waaruit je een tekst schrijft.
- Het is de manier waarop je het onderwerp belicht. Je zet de schijnwerper op een bepaald stukje van de werkelijkheid.
- Met andere woorden: je zoomt op een aspect van het onderwerp dat voor de lezer relevant is.
- Afhankelijk van het stukje werkelijkheid dat je wilt belichten, kies je je informatiebronnen (bijvoorbeeld: wie ga je interviewen) en de vorm van je tekst (bijvoorbeeld lijstjesartikel of full quote-interview).
- De invalshoek bepaalt daarom zowel inhoud als vorm.
De term ‘concept’ heeft veel overeenkomsten met de term ‘invalshoek’.
- Wat wil de opdrachtgever vertellen? = onderwerp
- Wat wil de lezer weten? = de invalshoek
Wat moet een invalshoek doen? (Of: wat is het belang van een invalshoek?)
- Een invalshoek maakt een onderwerp aantrekkelijk voor de lezer. Hij triggert en zorgt ervoor dat de inhoud bij de doelgroep ‘binnenkomt’. De lezer voelt zich aangesproken.
- Met de juiste invalshoek stem je het verhaal af op de lezer.
- Een invalshoek zorgt voor focus en bakent de inhoud af.
- Een invalshoek verbindt emotie en inhoud.
- Een invalshoek geeft karakter aan een tekst.
- De invalshoek past bij de strategie en identiteit van de afzender.
- Met een invalshoek stem je het verhaal af op de lezer. De zender maakt contact met de lezer.
- Een invalshoek moet een voorspelbaar onderwerp een onvoorspelbare wending geven.
- Een invalshoek steekt een onderwerp telkens in een ander jasje.
Hoe kom je tot een invalshoek? (technieken)
Het vinden van een invalshoek vereist creativiteit. Bij de meeste mensen moet het hoofd eerst leeg. Soms gaat dat onbewust, vaak moet je daar wat voor doen. Ieder heeft zo zijn technieken. Bewegen stimuleert de creativiteit. Hieronder staan manieren om een invalshoek te vinden. Ze staan in willekeurige volgorde en zijn ook bruikbaar in combinatie.
Associëren (niet oordelen, alles mag)
- Doe ideeën op in tijdschriften.
- Maak een woordweb.
- Zoek de emoties rond dit onderwerp, waar zit de liefde, waar zit de angst?
- Kijk of je kunt aanhaken bij een van de vijf motivators (angst, schuld, hebzucht, exclusiviteit, jaloezie).
- Ga 10 minuten ‘doorschrijven’ (freewriting): zet ongecensureerd alle invallen, associaties, beelden, herinneringen en gevoelens over het onderwerp op papier.
- Kies een willekeurig spreekwoord of een willekeurige kleur en associeer dat met je onderwerp.
- Onderzoek welke beweging er in het onderwerp zit en wat de constante is.
Rationaliseren
- Zoek naar het belang van je onderwerp voor de doelgroep: waarom moet de lezer het weten? Wordt hij er beter van? En waarom moet hij het nu weten?
- Verbind je onderwerp met de maatschappelijke context.
- Verbind je onderwerp met de missie en visie van de opdrachtgever.
Abstraheren
- Stel jezelf steeds opnieuw de vraag waarom dit verhaal verteld moet worden, waar gaat het eigenlijk over.
De rol van de invalshoek in een tekstproductie
De invalshoek bepaalt vorm en inhoud, daarom moet de invalshoek in een vroeg stadium bepaald worden. Moet je bijvoorbeeld een artikel schrijven over de nieuwe CEO van een organisatie, dan bepaalt de invalshoek of je die nieuwe CEO zelf gaat interviewen (en op welke locatie), of dat je mensen om hem heen benadert, of dat je een stuk componeert uit bestaande artikelen et cetera.
Je kunt ook achteraf, na een interview, de invalshoek bepalen. Dan heb je een beperktere keuze uit invalshoeken.
Voorbeelden van invalshoeken
[Graag in een paar zinnen inspirerende voorbeelden van originele invalshoeken. Beschrijf de opdracht, en vervolgens welke invalshoek jij hebt gekozen.]
Voorbeeld: Spijkers op laag water in VPRO-gids
De VPRO-gids wil aandacht besteden aan de documentaire over Máxima, naar aanleiding van haar veertigste verjaardag. In de gids verschijnt een stuk onder de titel Heus niet perfect. De lead luidt: Máxima is jarig en dat vieren wij. Met een paar spijkers op laag water. De auteur Katja de Bruin gaat in op drie zaken die niet helemaal perfect zijn: haar Nederlands, haar geloof en haar haar. Origineel. En typisch VPRO.
Meer lezen over invalshoeken
- Handboek Tijdschrift, van Ingrid Cramer en Marina Zwaan
- Het Lingeriedenken, van Rob van Vuure (pagina 19, Op een nieuw been, door de invalshoek)
- Basisboek journalistiek schrijven, van Henk Asbreuk en Addie de Moor
- http://www.eenbedrijfsbladmaken.nl
Tekst: Annet Huizing